در خانه و محل کار، چند ده شبکه بیسیم در حال پخش موج‌های رادیویی نامرئی داخل محیط و بدن شما هستند. (همینطور موبایل‌ها، کامپیوترها، اسپیکرهای بلوتوثی و دیگر دستگاه‌هایی که به آن شبکه متصل می‌باشند). منطقی بنظر می‌رسد که به فکر فرو رویم و نگران شویم که این همه انرژی بیسیم چگونه بر روی سلامتمان تاثیر می‌گذارد.
فهرست مطالب
اگر چه حجم و این ویژگی همه جا حاضر بودن دستگاه‌های بیسیم پدیده‌ای نسبتا جدید محسوب می‌شود، اما نوع تشعشعی که تولید می‌کنند و یا به عبارتی ضررهای امواج وای فای برای دهه‌های متوالی موضوع بحث دانشمندان بوده است. در سال 2013 دانشمندی به نام مولدر بر روی مطالعات سلامت محور وای فای مروری به صورت تالیف مشترک انجام داد و نتیجه این بود که مانند موبایل‌های شما، روترهای وای فای نیز برای ارسال و دریافت اطلاعات از موج‌های رادیویی استفاده می‌کنند که نوعی از تشعشع الکترومغناطیسی محسوب می‌شود.
تحقیقات بر روی موج‌های رادیویی و سلامت انسان‌ها حداقل به دهه پنجاه میلادی برمی‌گردد چون در آن زمان نگرانی‌های بسیاری برای سربازان نیروی دریایی که در معرض رادار قدرتمند کشتی قرار می‌گرفتند، به وجود آمد. مولدر در جایی دیگری بیان کرده است که: ما بیشتر از 50 یا 60 سال تحقیقات درباره این نوع تشعشع وای فای داریم.
بیشتر بخوانید: نقش کاکتوس در جذب اشعه مضر(امواج وای فای)
تمامی این تحقیقات ثابت کرده‌اند که در فرکانس بالا، تشعشع الکترومغناطیسی می‌تواند باعث رشد تومور و سرطان شود. مانند پرتوهای فرابنفش خورشید و ارتباط آن با سرطان پوست. حتی در فرکانس‌های پایین، مقدار زیادی از تشعشع الکترومغناطیسی می‌تواند به شما آسیب بزند. کنث فاستر، پروفسور بیومهندسی دانشگاه پنسیلوانیا در این باره گفته است: اما ما داریم درباره سوختگی پوست صحبت می‌کنیم نه سرطان و تومور!
فاستر، همکار مولدر در آن مرور تحقیقات سال 2013 بر روی اثرات سلامت محور وای فای بود. او می‌گوید که براساس یافته‌های امروزی درباره قدرت موج رادیویی و ریسک‌هایی که به دنبال دارد، مقامات بهداشت جهانی، استانداردهای ایمنی برای تمامی دستگاه‌ها و وسیله‌ها که ساطع کننده تشعشع الکترومغناطیسی هستند از موبایل‌ها و مایکروویوها گرفته تا درب پارکینگ ریموتی شما، وضع نموده‌اند.
اگرچه خیلی‌ها فکر می‌کنند روتر وایرلس دائما در حال ارسال و دریافت اطلاعات است اما فاستر در این باره می‌گوید که این دستگاه‌ها شاید فقط در 0.1 درصد از مواقع در حال ارسال و دریافت هستند و شاید این مقدار زمانی زیاد شود که شما در حال تماشای ویدیوی آنلاین هستید. اما در بیشتر مواقع روتر در حالت بیکاری نشسته است تا اتفاقی برایش بیفتد. علاوه بر این، هر اینچی که شما بین خود و روتر وای فای فاصله می‌اندازید، به طور قابل توجهی قدرت تشعشع و درگیر شدن با بدن شما نیز کاهش پیدا می‌کند و در واقع ضررهای امواج وای فای به حداقل خود می‌رسد. فاستر در این باره مثال خوبی می‌زند: این مسئله را اینگونه ببینید که موبایل شما در هنگام یک تماس تلفنی شاید تا صد برابر قدرتمندتر از یک روتر وای فای در حال ارسال و دریافت داده است و شما تلفن را دقیقا در کنار سر خود نگه داشته‌اید و همچنان کسی نیست که بگوید این کار باعث ایجاد مشکلاتی در سلامتی می‌شود!
اگر چه این اظهار نظر می‌تواند امروزه صحیح باشد، اما بعضی از دیگر دانشمندان نگرانی‌های عمیقی درباره این نوع از تشعشعات کم شدتی که دستگاه‌های وایرلس تولید می‌کنند، ابراز نموده‌اند. جوئل موسکویتز، رییس مرکز بهداشت خانواده و جامعه در دانشگاه کالیفرنیا در این باره می‌گوید: ما مطالعات حیوانی بسیاری در این باره داشتیم که نشان می‌دهند حتی در معرض قرار گرفتن سطوح پایین این نوع از تشعشعات موج رادیویی در وای فای می‌تواند اثرات منفی مختلفی بر سلامتی داشته باشد. او از مشکلات عصبی رشدی، سرطان و آسیب به دستگاه تولید مثل در زنان و مردان به عنوان یکسری از مشکلات سلامتی بالقوه‌ای که می‌تواند ایجاد شود به خصوص در زنان باردار و بچه‌ها نامبرده است.
سازمان جهانی بهداشت و موسسه جهانی تحقیقات سرطان، گوشی‌های همراه را در دسته “سرطان زای احتمالی” قرار داده‌اند به این معنا که در حال حاضر تحقیقات کافی وجود ندارد که به عنوان یک فکت بتوان گفت که باعث سرطان می‌شوند. در همین سالیان اخیر، تحقیقی بر روی جوندگان انجام شد که نشان داد در معرض تشعشعات سنگین موبایل قرار گرفتن ریسک ایجاد تومور قلب و مغز را برای موش‌ها افزایش می‌دهد. تحقیقات دیگری بر روی جوندگان نشان داد سطح بالای وای فای و تشعشعات موبایل باعث تغییر هورمون‌ها و ایجاد استرس اکسیداتیو می‌شود، منظور در واقع آن استرس‌هایی است که در نهایت منجر به ظهور سرطان یا مشکلات مغزی می‌شود.
اما بیشتر این مطالعات حیوانی از نظر کیفیت طراحی آن‌ها، “همه جایی” هستند. مطالعه حیوانی معمولا به مطالعه انسانی ترجمه نمی‌شود. همچنین بسیاری از این آزمایشات از جوندگانی استفاده می‌کنند در معرض شدیدترین تشعشعات قرار گرفته‌اند که بسیار از مقداری که انسان‌ها در زمان استفاده از گوشی موبایل یا شبکه‌های وایرلسی که با آن سر و کار دارند، بیشتر است. موسکویتز در این باره با مولدر مخالفتی ندارد اما می‌گوید که حجم تشعشعات موج رادیویی که امروزه مردم و به خصوص بچه‌ها در معرض آن قرار می‌گیرند متفاوت است و افزایش این مقدار است که باعث ایجاد نگرانی‌های جدید می‌شود.
البته این را هم باید در نظر گرفت که تلاش برای دوری از قرار گرفتن در معرض امواج رادیویی تقریبا غیرممکن است به خصوص وقتی در یک جامعه مدرن زندگی می‌کنید. موسکویتز پیشنهاد می‌دهد که دستگاه‌های بیسیم خود را از خود دور نگهدارید و زمانی که استفاده‌ای از آن‌ها ندارید خاموششان کنید. اگرچه تمامی این ریسک‌هایی که از آن‌ها نامبرده شد در حد تئوری هستند اما بهترین راه حل در حال حاضر این خواهد بود که برای کاهش ضررهای امواج وای فای یا به عبارت دیگری برای خنثی کردن تاثیرات امواج وای فای، کمتر در معرض این امواج – به هر طریقی – قرار بگیریم!
بیشتر بخوانید: امواج وای فای و تاثیرات مخرب آن بر سلامت جسم و ذهن کودکان
آیا از ضررهای امواج وای فای می‌توان سرطان را نامبرد؟
تا این لحظه که این مقاله نوشته می‌شود پاسخ دقیقی به این سوال وجود ندارد. به این خاطر که هیچ مدرک علمی ثابت شده‌ای درباره تاثیرات امواج وای فای یا میدان‌های الکترومغناطیسی که باعث سرطان شود وجود ندارد. همانطور که در بالاتر هم به آن اشاره شد، سازمان جهانی بهداشت وای فای را به عنوان عامل احتمالی سرطان نامبرده و هیچوقت از قطعیت درباره آن سخن نگفته است. این سخن سازمان جهان بهداشت تحت عنوان مقالاتی که توسط 30 دانشمند مختلف پیرامون این موضوع تهیه شد، بیان شده است.
البته که تحقیقات پیرامون این موضوع بسیار متناقض است. در سال 2017 در تحقیقی نشان داده شد که میدان الکترومغناطیسی حاصل از دستگاه‌های وایرلس باعث افزایش ابتلا به گلیوما که نوعی تومور مغز است می‌شود. اما در سال 2019 تحقیق دیگری ثابت کرد که هیچ رابطه مشخصی بین تومور مغز و میدان الکترومغناطیسی وجود ندارد.
چرا بسیاری از تحقیقات پیرامون ضررهای امواج وای فای قطعیت ندارند؟
بسیاری از تحقیقات درباره تاثیرات امواج وای فای و ارتباطشان با سرطان بر روی حیوانات انجام شده است که نتایج غیرقاطعی ارائه می‌دهند! مانند همین مقاله‌ای که در بالاتر به آن اشاره شد و سطح استرس اکسیداتیو در جوندگان و موش‌ها بررسی می‌کرد. همچنین یک تحقیقات حیوانی دیگر در سال 2018 نشان داد که وای فای سطح آنزیم‌های ضد اکسیدانت را که با استرس اکسیداتیو مبارزه می‌کند، کاهش می‌دهد. مکانیسم پشت این اثرات در این آزمایشات مشخص نیست و همچنین این یافته‌ها هرگز به طور قطعی تایید نمی‌کنند که وای فای باعث سرطان می‌شود.
ضررهای امواج وای فای از جهات دیگر
1- ناباروری مردان
باز هم طبق یک مطالعه حیوانی در سال 2014 نشان داده شد که در معرض طولانی مدت قرار گرفتن وای فای، دستگاه تولید مثل موش‌های نر را دچار اختلال کرده است. مطالعه حیوانی دیگری در سال 2016 نشان داد تشعشع وای فای به DNA موش‌های آزمایشگاهی آسیب می‌زند.
در تحقیقی در سال 2015، محققان تحرک اسپرم بیشتر از 1000 مرد را بررسی کردند و از هر کدام از آن‌ها درباره وای فای و گوشی موبایلشان نیز پرسیده شد. تحقیقات نشان داد که مردانی که از اینترنت وایرلس استفاده می‌کردند در مقابل کسانی که اینترنت با سیم داشتند، تحرک اسپرم کمتری دارند. اما این محققان اعلام نکردند که مکانیسم پشت این نتایج چه بوده است. همچنین بیان نکرده‌اند که آیا از سوال شوندگان درباره عوامل تاثیرگذار دیگر مانند دخانیات نیز سوال شده است یا خیر!
2- مشکلات قلبی
در مطالعه حیوانی در سال 2015 ریتم قلب و فشار خون خرگوش‌هایی که در معرض وای فای قرار گرفتند، دچار تغییر شد. طبق این تحقیقات نشان داده شد که وای فای بر قبل اثر می‌گذارد اما همچنان مکانیسم پشت این موضوع بیان نشده و نیاز به مطالعات انسانی بسیاری است.
ادعاهای بی پایه درباره ضررهای امواج وای فای
بسیاری از آدم‌ها درباره تاثیرات امواج وای فای بدون داشتن هیچگونه مدرک علمی معتبر حتی از نوع مطالعه حیوانی، ادعاهای بی اساسی را درباره ضررهای امواج وای فای مطرح می‌کنند مانند:
• اوتیسم
• مشکلات پوستی
• سردرد
• درد
• سرگیجه
• حالت تهوع
• کوفتگی
• تپش قلب
اقدامات ایمنی برای تاثیرات احتمالی!
اگرچه تاثیرات بالقوه امواج وای فای از دستگاه‌ها فرسنگ‌ها با یک مدرک قوی بودن فاصله دارد اما اگر می‌خواهید کمتر در معرض این امواج قرار بگیرید، کارشناسان روش‌هایی ساده اما در عین حال شاید نامناسبی را مطرح می‌کنند. برای مثال، یکی از استادان دانشگاه Albany می‌گوید که از داشتن وای فای در خانه ترسی ندارد اما روتر را در محل بسیار دورتری از مکانی که خانواده‌اش بیشتر زمانشان را در آنجا می‌گذرانند نصب کرده است. اگر شما هم درباره سیگنال‌های رادیویی موبایل یا وای فای یا دستگاه‌های بلوتوثی نگرانی دارید، در ادامه به چند راه برای محافظت از خود اشاره می‌کنیم:
هنگامی که در حال استفاده از موبایل یا تبلت خود هستید؛ سعی کنید تا حد امکان آن را از سر و بدن خود دور نگه دارید. این موضوع به خصوص وقتی که موبایل شما به خوبی آنتن نمی‌دهد بسیار تاثیر گذار است. چون در این مواقع موبایل قدرت خود را بیشتر می‌کند تا بتواند به آنتن بیشتری دست پیدا کند. برای این کار، به جای تماس تلفنی می‌توانید از پیامک یا تماس تصویری استفاده کنید و یا از اسپیکر موبایل یا از هندزفری بیسیم یا بلوتوثی استفاده نمایید. به جای اینکه گوشی را در جیب خود بگذارید، آن را در کیف خود حمل کنید. تبلت خود را برای طولانی مدت بر روی بدن خود رها نکنید. هنگامی که می‌خواهید بخوابید، در نظر داشته باشید که موبایلتان را در مکانی دورتر از آنجایی که خوابیده‌اید قرار دهید یا اینکه آن را به حالت پرواز دربیاورید یا کاملا خاموش کنید.
اگر از گجت‌های پوشیدنی استفاده می‌کنید، به خصوص آن‌هایی که سیمکارت می‌خورند و از اینترنت دیتا بهره می‌برند، باید توجه کنید که اگر اینگونه دستگاه‌های سیمکارت خور به مدت طولانی به بدن شما چسبیده باشند، ریسک‌های متفاوتی را به همراه خواهند داشت. اگر هم درباره در معرض امواج وای فای قرار گرفتن نگران هستید، بهتر است که از اتصال باسیم استفاده کنید و روتر را تا جایی که ممکن است که از جایی که بیشتری حضور را در آنجا دارید دور کنید و آن را در شب و موقع خواب خاموش کنید.
در این مقاله سعی کردیم ادعاهای مختلف درباره ضررهای امواج وای فای را با آوردن مثال‌های علمی بررسی کنیم و در انتها چند راهکار برای کاهش تاثیرات امواج وای فای بیان کنیم.
